Πως να μιλήσεις στο ακόλουθο παιδί για το χαμένο σου

“Μαμά, κοίτα πόσα μωράκια είναι εδώ! Γιατί πεθαίνουν τα μωρά μαμά; Γιατί;”

Αυτή η ερώτηση ακούστηκε ένα μεσημέρι στο κοιμητήριο που αναπαύεται ο Φίλιππος μου, από ένα επίμονο 5 χρόνο  αγοράκι, λίγα ταφάκια πιο κάτω από το δικό του. Με αυτήν την τόσο αγνή και λογική του απορία διέκοψε ζωηρά, έτσι στα ξαφνικά, την φοβερή σιωπή του κοιμητηρίου σαν επισκέφτηκε για πρώτη φορά τον τάφο του νεκρού του αδερφού. Δεν θυμάμαι να άκουσα την απάντηση της θαραλλέας μανούλας του. Ήταν φανερά απροετοίμαστη. Ποια από εμάς δεν θα ήταν; Τι να απαντήσεις τώρα σε αυτό; “Γιατί πεθαίνουν τα μωρά μαμά; Γιατί;” Πως να εξηγήσεις σε ένα μικρό παιδί αυτήν την αντιστροφή του βιολογικού κύκλου. Πως να εξηγήσεις αυτό που εσύ η ίδια δεν μπορείς να κατανοήσεις!

Ο Μιχαήλ μου σε λίγες μέρες γίνεται 2 ετών, συχνά πια δείχνει με το δαχτυλάκι του το κάδρο με την εικόνα του Φίλιππου που βρίσκεται πάντα κρεμασμένο στον τοίχο μαζί με τις υπόλοιπες οικογενειακές μας φωτογραφίες. Στο κοιμητήριο έχει έρθει μόνο μια φορά για λίγα λεπτά αλλά ήταν πολύ μικρούλης για να το θυμάται.Του μιλάμε όμως... Από νεογέννητος γνωρίζει για εκείνον. Κάθε φορά που μας δείχνει την φωτογραφία του, του λέμε λοιπόν πως είναι ο μεγάλος του αδερφός ο Φίλιππος. Αυτό ρωτάει μόνο.

Ο Φίλιππος είναι το πρώτο μου παιδί. Εκείνος με έκανε μητέρα. Τον αγάπησα και τον αγαπάω με κάθε κύτταρο του κορμιού μου. Ο θάνατος του ήταν ότι πιο τρομερό έχω ζήσει. Ο πόνος της απώλειας του είναι καθημερινός. Μου λείπει αυτή η ζωή που δεν έχω μαζί του. Μου λείπουν τα μάτια του, η ψυχή του. Μου λείπει αυτή που ήμουν όταν ήμουν μαζί του. Μια γυναίκα βαθιά χαρούμενη δίχως πόνο, φόβο και θυμό!

“Μου λείπεις Φίλιππε, μακάρι να γυρνούσες πίσω! Σε αγαπάμε τόσο πολύ. Ο δεσμός μας είναι αθάνατος... Η αγάπη μας αιώνια! Μα έμαθα πια να αντέχω και να ξεπερνάω τον πόνο, κρατώντας εσένα πάντα μέσα στην καρδιά μου. Δεν μου δόθηκε και άλλη επιλογή παιδί μου έπρεπε να βρω τρόπο να επιβιώσω μετά τον χαμό σου. Τόσες φορές προσευχήθηκα να ζήσεις. Ο Θεός σε ανακούφισε και σε πήρε κοντά του, μα ράγισε την δική μου καρδιά...”

Τι να πω λοιπόν στον Μιχαήλ μου όταν θα αρχίσει τις ερωτήσεις για το τι συνέβη και που βρίσκεται ο αδερφός του ο Φίλιππος;

Με την βοήθεια της γλυκιάς μου της ψυχολόγου της Όλγας και της καλής μου φίλης, της Έλλης (μαμά του Ερμή που βρίσκεται στον ουρανό και της Εριφύλης που βρίσκεται στην αγκαλιά της), αποφάσισα να πάψω να ανγχώνομαι υπερβολικά για τις ερωτήσεις που θα ακολουθήσουν. Κάθε ηλικία είναι διαφορετική και οι ερωτήσεις του Μιχαήλ μου θα είναι και κάθε φορά διαφορετικές, άλλες ερωτήσεις θα γίνουν στα 3 στα 5 στα 10... σύμφωνα  με το εξελικτικό του στάδιο. Είναι μια ενεργής διαδικασία που δε θα ολοκληρωθεί σε μια μόνο συζήτηση. Στο σπίτι μας συζητάμε για τον Φίλιππο δεν τον κρύβουμε. Θα του πω για το ποιος ήταν ο αδερφός του, ποια η πορεία της ζωής του (χωρίς εξιδανίκευση), πως συνεχίζουμε να τον τιμάμε, να τον θυμόμαστε και να τον αγαπάμε και σήμερα. Θα του εξηγήσω τι του συνέβη με απλά λόγια... πως  ήταν πολύ άρρωστος, όχι όμως όπως αρρωσταίνουμε εμείς από ένα πυρετό. Θα του πω πως οι γιατροί έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν για εκείνον, μα το σώμα του σταμάτησε να λειτουργεί, η καρδιά του έπαψε να χτυπάει και πέθανε.Ο θάνατος συμβαίνει σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς ανεξαιρέτως. Είτε μικρός είτε μεγάλος είναι ένας άνθρωπος όταν η καρδιά σταματήσει παύει να υπάρχει, δεν σκέπτεται, ούτε αισθάνεται και πεθαίνει. Αυτό ξέρουμε, αυτό γνωρίζουμε στα σίγουρα.

Πρέπει να κατανοήσει την οριστικότητα του θανάτου. Δεν θα του μιλήσω για τον ουρανό, για την πίστη μου στο Θεό και στους αγγέλους, δεν θέλω να τον επηρεάσω με κανέναν τρόπο. Δεν θα του πω ακόμα και για την αιώνια ζωή, την Ανάσταση, παρά μόνο όταν θα έρθει η κατάλληλη ώρα. Δεν θα μοιραστώ μαζί του τουλάχιστον όχι ακόμα, την ελπίδα μου, πως ο Φίλιππος πέθανε μονάχα σε αυτήν την ζωή για να προχωρήσει στην επόμενη και πως με κάποιο τρόπο η ψυχή του υπάρχει σε κάποια άλλη διάσταση και μια μέρα θα τον ανταμώσουμε και πάλι και μαζί θα ζήσουμε για πάντα... νικώντας την ύλη, τον θάνατο!

Άλλωστε η πίστη μας στον Θεό, για τον καθένα μας έρχεται ξεχωριστά και την στιγμή που εμείς θα είμαστε έτοιμοι να Τον υποδεχτούμε!